Səhra Çiçəyi. Varisin həyat hekayəsi

Çoxdan oxumaq istədiyim bir romanının qarşıısndan bu yaxınlarda bir + qoydum. Romanı oxuumamışdan əvvəl özümü psixoloji cəhətdən hazırlamışdım. Çünki mövzu çox uzaq keçmişdə olmayan dünyamızın mövcud gerçəklərindən bəhs edirdi.

Roman aftobioqrafik səciyə daşıyır. Müəllif Somalinin ilanmələyən çöllərindən Londonun lüks otellərinə qədər keçdiyi yolları heç bir nüans axsatmadan nəql edir. Əsərdən bədiilik axtarsaz sadəlohvlük etmiş olarsınız. Əsəri besteller edən tərəfi onun bədii gücü yox, mövzusunun real və aktual olmağıdır.

Bu əsərlə tanıış olandan sonra eyni əsrdə, eyni planetdə yaşayan insanların həyat şəraitlərinin, məqsəd və hədəflərinin, həyat tərzlərinin, məişət qaydalarının, ömrlərinin necə bu qədər fərqli ola bildiyinə təəccübləndim.

Solamidəkilərlə bizim yaşadığımız həyatın son nöqtəsi- ölümü də fərqli olur. Yəni Solamidə insanlar adətən eyni səbəbədən ölürlər. Acından, susuzluqdan, şəraitsizlikdən, zəhərli ilan və əqrəblərlə bir yerdə yaşamağın verdiyi “mükafatdan”, dodaq çatladan səhralarda rastlaşdıqları yırtıcı heyvanların hücumundan və s...

Əsərin müəllifi evdən qaçdığı vaxt səhrada ağacın altında yıxılıb qalarkən qarşısında bir şir peyda olur. Özünü taleyin hökmünə buraxan Varisə şir toxunmadan uzaqlaşır. Sanki şir də qarşısındaki bu bir dəri, bir sümük, tərpənməyə heyi olmayan qızın sadəcə minlərlə Somalililərdən biri olmadığını dərk edir. Onun yaşamağının əhəmiyyətli olduğunu şir də təstiqləyir sanki. Qarşısındaki insan bir neçə il sonra Somali həqiqətləri, realliğlarını, vəhşətini  bütün dünyaya car çəkəcək insan idi...

 Varis öz həyatını zəmanət altına aldıqdan sonra düşündüyü ilk şey özü kimi, geridə buraxdığı yüzlərlə, yeniyetmə çağında şikəst edilən, həm mənəvi psixoloji, həm fiziki şiddətə məruz qalan Somali qadınlarının həyatını dünya ictimayyətinə çatdırmaq olur.

“Səhra çiçəyi”nin əsas mövzuzu qadın sünnəti və bunun törətdiyi fəsadlar olsa da, özü də bilmədən digər qaranlıq məqamlara işıq tutur. Varisin həyatın axışına uyğunmuş kimi danışdığı hadisələr oxucunu dəhşətə gətirir. Nə qədər şanslı olduğumuzu, necə rahat yaşadığımızı şillə kimi üzümüzə vurur.

Varis güc, iradə simvoludur. Elə bir cəhənnəmdən qaçmağa cəhd etmək, hər addımda onu pis həşərat kimi əzməyə hazır, iyrənc xislətli Somalinin “namuslu kişilərinə” qarşı dirənmək, aclıqla, tənhalıqla, uşaqlığından ona yadigar qalan şikəst qadınlığı ilə mübarizəyə cəsarət etmək, yüzillərdən bəri mövcud olan milli adət-ənənəylə, onun qoruyucusu olan cahil insanlarla kəllə- kəlləyə gəlmək hər qızın işi deyil. Somali kimi bir yerdən, adicə bir qurtum su üçün günlərcə ac- yalavac, ayaqyalın, səhralarda gəzən insanların olduğu yerdən bu yerlərə qədər gəlməyi bacarmış iradə qarşısında sadəcə riqqətə gəlmək olar.

Uşaqlığın verdiyi cahilliklə sünnət olunmağa can atan Varis bunun mənəvi sarsıntısını ömrü boyu daşısa da, fiziki ağrısını qərbin ona bəxş etdiyi azad şəraitdən istifadə edərək qismən də olsa azalda bilir.

Atasının bir- iki dəvə müqabilində 14 yaşlı qızı 60 yaşlı kişiyə vermək istəməsi Varisi qəti hərəkətə keçməyə vadar edir. Çox çətinliklə də olsa şəhərə gedib bir müddət qohmlarının yanında yaşayır. Bəxti gətirir və Solaminin Londondakı səfirinin evində qulluqçu olur. Bununla da London həyatı başlayır. Dörd il sonra ailə təzədən Somaliyə qayıdanda Varis Londonda qalmağa qərar verir.

Tənhalıq, dil bilməmək, pulsuzluq, plansızlıq, fəqli həyat tərzi Varisin ümidlərini öldürmür. O həyata daha sıx bağlanır. Daha dişli şəkildə yaşamaq mübarizəsinə başlayır. Çətinliklə də olsa bacara biləcəyi bir iş tapır. Varis hazırda tutduğu mövqeni, yaşadığı zəngin və rahat həyat tərzini, şöhrəti planlamır. O yanlız yatmağa isti yataq, yeməyə qarındolusu yemək arzulayırdı. Çətinliklə dolu həyatında sadəcə sağ qalmaq və sağlamlığına qovuşmaq istəyirdi. Varis eyni zamanda milli köklərinə bağlı bir insandır. Ölkəsində hər nə qədər işgəncələrə məruz qalsa da, onu yaxşı cəhətləri ilə də xatırlamağa çalışır. Ailəsi üçün darıxır. Onları təzədən görməyə can atır və Somali qadınları üçün nəsə etməyə cəhd edir. Ən azından onların haqq səsini dünya ictimayyətinə çatdırır. Varis modelliyin ona gətirdiyi şöhrətdən istifadə edərək həyəcan təbili çalır.

Əsəri oxuyarkən heç bir təmtarağa, mübaliğəli sözlərə rast gəlməyəcəksiniz. Varisin dili, təhkiyə üsülu da özü kimi sadə və safdır.

“Səhra çiçəyi” romandan daha çox susuz Afrika çöllərində doğulmamağımıza dair şans haqqında balladadır sanki...  roman esasinda film de cekilib